Paczkowski Romuald (1878–1940), profesor prawa cywilnego na Uniw. Pozn., działacz Narodowej Demokracji. Ur. 5 II w Kłecku w pow. gnieźnieńskim, był synem Jana (zob.) i Marii z Brzezieckich, bratankiem Józefa (zob.). Uczył się w Gimnazjum im. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie w r. 1897 uzyskał świadectwo dojrzałości. Studiował prawo, ekonomię i nauki przyrodnicze na uniwersytetach we Fryburgu (Szwajcaria), Berlinie, Monachium i Wrocławiu W r. 1900 złożył na uniwersytecie wrocławskim egzamin referendariuszowski. Na tymże uniwersytecie uzyskał stopień doktora praw «magna cum laude» na podstawie dysertacji Das Unternehmen des Hochverrats im Verhältnis zu Versuch und Vorbereitung (Breslau 1901) oraz dwóch rozpraw egzegetycznych (z prawa starego niemieckiego i kanonicznego). Po ukończeniu studiów nie mógł P. rozpocząć pracy, ponieważ władze pruskie prowadziły przeciwko niemu śledztwo w sprawie działalności jego w tajnych organizacjach niepodległościowych. W styczniu 1903 po umorzeniu śledztwa mianowano P-ego referendariuszem. Praktykę sądowniczą odbywał m. in. w Frankfurcie nad Menem i Kassel. W grudniu 1907 w Berlinie zdał egzamin asesorski. Służbę państwową w sądownictwie niemieckim opuścił w lutym 1908. W t. r. osiadł na stałe w Poznaniu, gdzie został adwokatem przy Sądzie Apelacyjnym. Poświęcił się głównie praktyce cywilnej. Był członkiem tajnej Ligi Narodowej. W okresie powstania wielkopolskiego został mianowany przewodniczącym Sądu Doraźnego w Poznaniu (1919–20). W kwietniu 1920 został zastępcą profesora prawa cywilnego na Uniw. Pozn. Prowadził wykłady z prawa cywilnego ogólnego, rzeczowego i familijnego. W r. 1932 habilitował się na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn. na podstawie rozprawy Prawo zabudowy jako „grunt” (P. 1923). Rok później Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziło habilitację. W r. 1936 objął kierownictwo drugiej katedry prawa cywilnego na Uniw. Pozn. We wrześniu 1937 mianowany został profesorem nadzwycz. Był także członkiem komisji egzaminacyjnej przy poznańskim Sądzie Apelacyjnym oraz Komisji Nauk Społecznych Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk. Ogłosił m. in. Prawo zabudowy w mieście Poznaniu („Ruch Prawn. Ekonom. i Socjol.” 1930), Renta pieniężna w postaci ciężaru realnego i długu rentowego na tle ustawodawstwa ziem zachodnich (P. 1936). Był współautorem przekładu urzędowego „Kodeksu Cywilnego [niemieckiego] obowiązującego na Ziemiach Zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej” opublikowanego jako t. 10 Zbioru Ustaw Ziem Zachodnich (P. 1923).

W okresie międzywojennym P. działał w Związku Ludowo-Narodowym (ZLN), potem w Stronnictwie Narodowym (SN). W l. 1925–8 zasiadał we władzach Zarządu Okręgowego ZLN w Poznaniu. Kierował wydziałem samorządowym Zarządu Okręgowego SN. Brał udział w pracach komitetów wyborczych do rad miejskich i parlamentu. W r. 1928 został wybrany do Sejmu RP z listy Związku Ludowo-Narodowego w okręgu nr 34 w Poznaniu; w Sejmie wchodził do Komisji Prawniczej i Administracyjnej. Z ramienia Narodowej Demokracji piastował stanowisko radnego m. Poznania (1919–33). W Radzie działał w komisjach: finansowo-budżetowej, prawniczej, administracyjnej i teatralnej. Był przewodniczącym Koła Obywatelskiego (endeckiego). Wchodził w skład Rady Nadzorczej Drukarni Polskiej w Poznaniu (wraz z Celestynem Rydlewskim, Czesławem Meissnerem, Stanisławem Celichowskim i Franciszkiem Ziółkowskim), która wydawała „Kurier Poznański”, „Orędownika”, „Wielkopolanina” i inne pisma. Zasiadał także w Radzie Nadzorczej «Chemicznej Fabryki dr Roman May Tow. Akc.». W okresie wydarzeń majowych w r. 1926 wszedł w skład Komitetu Wojewódzkiego Organizacji Obrony Państwa w Poznaniu, utworzonego dla obrony legalnych władz państwowych. W czerwcu 1926 był członkiem delegacji, która złożyła memoriał prezydentowi Ignacemu Mościckiemu i premierowi Kazimierzowi Bartlowi przedstawiający postulaty polityczne i gospodarcze ziem zachodnich. We wrześniu 1939 pozostał w Poznaniu. Został aresztowany 28 X 1939 przez Niemców, osadzony w Forcie VII w Poznaniu. Tam też 6 I 1940 został zamordowany. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z gwiazdą.

Ożeniony od r. 1924 z Marią Jadwigą Barcką 1.v. Majewską, P. nie pozostawił potomstwa; miał dwoje pasierbów z pierwszego małżeństwa żony: Helenę i Jana Majewskich.

Fot. w: Księga pamiątkowa miasta Poznania, P. 1929 (po s. 224); – Encyklopedia Powszechna Trzaski, Everta i Michalskiego, W. 1937; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33 s. 75 (fot.), 76, 203, 205, 213; – Klanowski T., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 1945–1964, P. 1967 s. 353–4; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Marczewski J., Narodowa Demokracja w Poznańskiem 1900–1914, W. 1967; Nauka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, P. 1973; Olszewski M., Fort VII w Poznaniu, P. 1974; tenże, Straty i martyrologia ludności polskiej w Poznaniu 1939–1945, P. 1973; Uniwersytet Poznański w pierwszych latach istnienia, P. 1924; Walczak M., Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1939–1945, Wr. 1978; – „Kur. Pozn.” 1920 nr 61 s. 2, 1921 nr 281 s. 6, 1928 nr 90; „Niepodległość” T. 18: 1938; – Arch. Uniw. Pozn.: Akta osobowe sygn. 82/312; WAP w P.: Kartoteka ewidencji ludności.

Zygmunt Kaczmarek